Ăn theo U23 Việt Nam, vui ít buồn nhiều
Hàng trăm dịch vụ ăn theo trái bóng
Khi trái bóng bắt đầu lăn trong Giải vô địch U23 châu Á, không ai nghĩ đội bóng đá của nước nhà lại làm nên kỳ tích vang dội như thế. Chẳng mấy người mơ mộng U23VN sẽ vượt qua vòng đấu bảng khi ở "chung chiếu" với ông lớn Hàn Quốc – vốn được coi là ứng cử viên vô địch và những gã khổng lồ Australia và Syria. Mục tiêu của thầy trò huấn luyện viên Park Hang Seo rất khiêm tốn là cố gắng có 1 điểm “biết đâu đấy có thể đạt được ngay từ trận đấu đầu tiên”. Thế nhưng, U23VN đi xa, vào sâu và đã viết nên huyền thoại... tranh chức vô địch Giải bóng đá trẻ U23 châu Á. Chỉ riêng thủ môn Bùi Tiến Dũng ở giải này đã cản phá được 4 quả 11m, trong đó có 3 quả ở trận tứ kết và bán kết, góp phần rất quan trọng để U23 Việt Nam đi đến trận đấu cuối cùng.
Hiệu ứng bóng đá có sức lan tỏa lôi cuốn, dẫn dụ, mê hoặc khủng khiếp. Không chờ đến trận đấu đỉnh cao cuối cùng, mà ngay từ khi vượt qua vòng loại, tiến vào bán kết thì U23 Việt Nam đã làm chấn động lòng người trong nước. Thế là, cuộc sống của rất nhiều người bị đảo lộn, người ta ăn bóng đá, ngủ bóng đá. Có nhu cầu xem bóng đá thì cũng lập tức dịch vụ nẩy sinh.
Có lẽ đầu tiên là các quán bia, giải khát, cà phê “ăn theo”. Đồ uống bao giờ cũng đi kèm màn hình phẳng to, độ nét cao để xem bóng đá. Vừa cùng xem, vừa reo hò cổ vũ đội nhà và... uống. Một chiêu PR mới rất hot nhằm vào các cầu thủ ngôi sao hoặc thi đấu ấn tượng trên sân cỏ để mở một lối kinh doanh mới. Chẳng hạn, quý khách nào có tên giống cầu thủ Công Phượng, hoặc Văn Thanh, Bùi Tiến Dũng, Quang Hải... sẽ được khuyến mại ít là 20%, cao là 50%. Có cửa hàng bia chịu chơi, bắt gặp quý khách nào trùng cả họ và tên cầu thủ thì còn đãi đến 100% đồ uống. Các cô, cậu sinh viên cò con hơn, cũng kiếm được ít tiền tiêu vặt bằng cách bán băng rôn, quốc kỳ, hoa để ăn mừng chiến thắng của đội nhà.
Kiếm bội tiền phải là các cửa hàng decal ở Sài Gòn, Hà Nội sản xuất trái tim đỏ có ngôi sao ở giữa, hay hình quốc kì nhỏ xíu... suốt từ tinh mơ đến đêm khuya phục vụ cổ động viên U23 Việt Nam. “Ngành công nghiệp may cờ” cũng nhộn nhịp sản xuất, có lẽ quy mô và số lượng chỉ sau cái dạo thống nhất nước nhà 30/4/1975.
Hãy để các cầu thủ đá bóng bằng tấm lòng chân chính
“Ăn theo” bóng đá mà vui thì cứ ăn theo. Thế nhưng, lại có chuyện “ăn theo” bóng đá mà buồn, thậm chí bị dư luận xã hội săm soi, ỉ eo, chê cười. Chuyện là thế này: “... một công ty truyền thông là Orion Media vừa đưa ra một "Bảng báo giá booking Bùi Tiến Dũng", áp dụng từ 1/2/2018” rằng: Một bài đăng trên Facebook của Bùi Tiến Dũng phải trả 2.500 USD (khoảng 57 triệu đồng). Một lần livestream sẽ phải chi phí 5.500 USD (hơn 120 triệu đồng). “Cũng theo bảng giá này, cát-xê dự sự kiện của chàng thủ thành là 10.000 USD (khoảng 230 triệu đồng) cho một lần tham dự. Chụp ảnh check-in là 5.000 USD, tham gia chụp ảnh 10.000 USD và giá quay quảng cáo lên đến 50.000 USD (hơn 1 tỉ đồng)...”. Đúng là đáng đồng tiền bát gạo khi “chọn mặt gửi vàng” cho thủ môn Bùi Tiến Dũng. Vinh quang nghề nghiệp càng cao thì két tiền bạc càng lớn. Mấy ai được định giá cao như thế. Các thế hệ cầu thủ cha anh nằm mơ cũng chẳng bao giờ có chuyện ra giá thu nhập cao đầy quyền uy đến chóng mặt như vậy.
Thực tế thì Facebook của thủ môn Bùi Tiến Dũng rất "hot", mỗi ngày có hàng trăm lượt người vào xem, đọc và 2,6 triệu người đặt chế độ theo dõi chỉ trong một thời gian ngắn. Page của các ca sĩ ngôi sao nổi tiếng mơ ước ngàn lần cũng không có nổi. Facebook của Dũng sẽ là nơi quảng cáo bán hàng, khuếch trương thương hiệu và truyền thông còn hơn cả những tờ báo lớn. Ai quản lý hình ảnh Bùi Tiến Dũng cũng có nghĩa là quản lý máy in tiền. Điều đó cắt nghĩa vì sao nhiều đơn vị và cá nhân tranh thủ khai thác và kinh doanh hình ảnh thủ môn Bùi Tiến Dũng hăm hở đến mức như tranh giành, “cướp đoạt” như thế.
Dư luận còn bán tín bán nghi việc công ty truyền thông Orion Media đã mời gọi Bùi Tiến Dũng và anh đã nhận lời “bán hình ảnh”, thì câu lạc bộ FLC Thanh Hóa dọa sẽ đưa công ty truyền thông khi chưa được phép đã tung ra bản báo giá kinh doanh hình ảnh thủ môn này. Tưởng rằng chỉ có một công ty truyền thông to gan lớn mật “kinh doanh” hình ảnh Bùi Tiến Dũng, nhưng hóa ra cả một dàn: “Câu lạc bộ FLC Thanh Hoá cũng nhận được phản ánh từ một số doanh nghiệp rằng: có tổ chức, cá nhân tự nhận mình là đơn vị quản lý hình ảnh, truyền thông cho thủ môn Bùi Tiến Dũng đã tiếp xúc với họ để xúc tiến ký hợp đồng quảng cáo với thủ môn Bùi Tiến Dũng”.
Đi ngược thời gian, người ta mới nhận ra: Ngay khi đội tuyển U23 còn đang là các hiệp sĩ trên sân cỏ Thường Châu (Trung Quốc) và họ thi đấu rất ấn tượng, ngoạn mục thì đã có một số thương hiệu và cá nhân liên hệ với thủ môn Bùi Tiến Dũng để làm thương vụ quảng cáo. Một số doanh nghiệp truyền thông còn lớn tiếng thông báo họ chịu trách nhiệm quản lý hình ảnh thủ môn Bùi Tiến Dũng. Một số cầu thủ khác như Nguyễn Quang Hải, Hà Đức Chinh, Bùi Tiến Dụng, Công Phượng, Đoàn Văn Hậu,... cũng bị một số đơn vị truyền thông nhận là người quản lý hình ảnh. Còn lúc này, đỉnh cao của câu chuyện kinh doanh cầu thủ là... hợp đồng khai thác hình ảnh của thủ môn xuất sắc Bùi Tiến Dũng trở thành bão dư luận. Người hâm mộ bóng đá coi các cầu thủ U23 Việt Nam là những anh hùng sân cỏ. Người kinh doanh lại nhận ra các cầu thủ đang lấp lánh huy chương ở ngực là... mỏ vàng.
Không thể nói một số tổ chức, cá nhân đang rùm beng kinh doanh hình ảnh thủ môn Bùi Tiến Dũng không biết anh đang đầu quân cho FLC Thanh Hóa và hợp đồng còn 4 năm nữa mới hết. “Hợp đồng ký giữa Câu lạc bộ FLC Thanh Hoá và thủ môn Bùi Tiến Dũng có quy định rất rõ ràng rằng: “Cầu thủ không có quyền nhận bất kỳ hợp đồng quảng cáo cá nhân nào mà không có sự đồng ý bằng văn bản của CLB”. Còn VFF và Dentsu Alpha là 2 đơn vị nắm giữ bản quyền khai thác hình ảnh các ĐTQG Việt Nam nữa, tất cả vẫn hoạt động theo trật tự vốn có và “án binh bất động” chuyện chuyển nhượng, khai thác hình ảnh cầu thủ. Vả lại, còn phải hỏi thủ môn Bùi Tiến Dũng có gật đầu với các lời đề nghị và hợp đồng béo bở hay không chứ? Nếu thủ môn đội bóng đá U23 này gật đầu thì còn phải làm việc với đơn vị chủ quản là Câu lạc bộ FLC Thanh Hóa đang quản lý Bùi Tiến Dũng nữa, mới đúng luật.
Vậy mà người ta bất chấp mọi lẽ phải thông thường, nhẩy xổ vào như thể tranh đoạt, giành giật, rao bán hình ảnh cầu thủ. Bất cứ cầu thủ nào cũng có quyền thu nhập từ hình ảnh, công sức, trí tuệ của mình. Có tài thì được hưởng lợi tương ứng. Ở đâu cũng thế, ngành nào cũng vậy chứ không chỉ bóng đá. Song kiếm tiền bằng nhiều cách chân chính thì được nể phục, chứ kiếm tiền bằng mọi giá thì sẽ bị cười chê.
Vả lại, các cầu thủ trẻ không chỉ tự mình làm nên chiến thắng, mà đằng sau họ là dân tộc, là gia đình, là các câu lạc bộ bóng đá nuôi dưỡng, chăm bẵm, đào tạo họ từ bước chân ban đầu chập chững. Ở ngoài thấy cây to quả ngọt thơm mà không biết người trồng cấy chăm sóc thì cũng chỉ là vô đạo.
Các cầu thủ U23 còn quá trẻ. Đi đến trận cuối cùng của Giải vô địch U23 châu Á cũng có một phần họ trong sáng, đá sạch, chơi đẹp. Ở sân cỏ nước người thì vô tư, hồn nhiên và trong trắng, về nước thì bị cả dàn kinh doanh tranh giành, lôi kéo. Vô tình, họ bị lôi cuốn vào cơn lốc kim tiền với những sự mặc cả, đòi hỏi.
Bóng đá Việt Nam đã từng có những trang buồn khi các cầu thủ như Văn Quyến, Quốc Vượng đã làm người hâm mộ thất vọng, quay mặt đi. Hãy để cho các cầu thủ đá bóng vô tư và sống bằng những đồng tiền chân chính từ tấm lòng trung thực và đôi chân của họ. Hãy để những hình ảnh đẹp tinh khôi của một thế hệ trẻ U23 Việt Nam đẹp lung linh mãi trong lòng người Việt.