Cần có chính sách thu hút nguồn nhân lực khoa học công nghệ từ các nước công nghệ cao
Đại biểu Nguyễn Thị Lan (Hà Nội) đánh giá cao ý kiến của cơ quan soạn thảo và cơ quan thẩm tra Luật chuyển giao công nghệ (sửa đổi) cũng như các ý kiến của các vị đại biểu Quốc hội đã thảo luận về sự cần thiết phải sửa đổi Luật chuyển giao công nghệ. Sửa đổi luật để giúp việc chuyển giao và ứng dụng công nghệ hiệu quả hơn, thiết thực hơn, không ngừng nâng cao năng suất, chất lượng sản phẩm, tăng sức cạnh tranh của nền kinh tế, đồng thời bảo vệ môi trường. Hơn nữa, luật còn vừa hỗ trợ phát triển thị trường khoa học công nghệ trong nước vừa giúp nền sản xuất của chúng ta tiếp thu làm chủ công nghệ tiên tiến từ bên ngoài, đáp ứng nhu cầu hội nhập kinh tế, khuyến khích doanh nghiệp tham gia nghiên cứu và không ngừng đổi mới sáng tạo.
Luật chuyển giao công nghệ (sửa đổi) đã có nhiều thay đổi, nhiều điểm mới quan tâm tới nhiều chính sách thúc đẩy chuyển giao công nghệ và thu hút doanh nghiệp tham gia chuyển giao công nghệ. Dự thảo luật lần này đã có một chương riêng về thẩm định công nghệ dự án đầu tư, quy định rõ trách nhiệm của các cơ quan trong công tác thẩm định công nghệ cũng đã quy định về việc kiểm tra giám sát công nghệ trong dự án đầu tư sau khi triển khai. Đây là điểm mới so với trước đây, tránh việc nhập khẩu các thiết bị lạc hậu, nhập khẩu các công nghệ lạc hậu vừa gây ô nhiễm môi trường vừa biến đất nước ta thành bãi thải công nghệ lạc hậu, thiết bị cũ nát của thế giới.
PGS. TS. Nguyễn Thị Lan, Giám đốc Học viện Nông nghiệp Việt Nam cho biết, một điểm mới cũng rất cần thiết cho doanh nghiệp tham gia ứng dụng đổi mới công nghệ là doanh nghiệp được sử dụng quỹ phát triển khoa học công nghệ của mình để đầu tư đổi mới công nghệ đối ứng vốn và nhận đối ứng vốn đầu tư cho hoạt động ươn tạo công nghệ, thương mại hóa công nghệ, kết quả nghiên cứu khoa học và phát triển công nghệ của mình. Trong Điều 37 cũng có quy định hoạt động liên kết giữa tổ chức khoa học công nghệ với tổ chức ứng dụng và chuyển giao công nghệ tại địa phương trong việc hoàn thiện kết quả nghiên cứu khoa học và phát triển công nghệ phù hợp với đặc thù của từng địa phương. Tôi cho rằng đây là một nội dung rất cần thiết và giúp cho phát triển kinh tế địa phương. Tôi đề nghị bổ sung làm rõ chính sách ưu đãi có tính khả thi cao cho doanh nghiệp, cho cơ quan, tổ chức nghiên cứu tham gia chuyển giao tiến bộ kỹ thuật khoa học công nghệ cho bà con nông dân.
Mục 4, Chương V trong dự thảo luật cũng đã đề cập đến quy định chuyển giao công nghệ ở nông thôn, miền núi, địa bàn có điều kiện kinh tế khó khăn, điều này tạo điều kiện thuận lợi cho doanh nghiệp, các tổ chức khoa học công nghệ tham gia và tích cực chuyển giao công nghệ trong lĩnh vực nông nghiệp và phát triển nông thôn ở các địa bàn khó khăn còn kém phát triển. Tuy nhiên, cần có các quy định đặc thù rõ rệt hơn để tính khả thi của luật được cao hơn.
Bà Nguyễn Thị Lan tại Lễ ký kết hợp tác giữa Học viện Nông nghiệp Việt Nam và Khoa Nông nghiệp Trường Đại học Shinshu Nhật Bản
Để góp phần hoàn thiện thêm dự án Luật chuyển giao công nghệ (sửa đổi) với góc nhìn của một nhà khoa học đến từ một trường đại học định hướng nghiên cứu, bà Nguyễn Thị Lan nhấn mạnh, mặc dù Luật chuyển giao công nghệ lần này đã bổ sung khá nhiều điểm mới, tuy nhiên tôi vẫn muốn nhấn mạnh tới vấn đề thu hút nguồn nhân lực khoa học công nghệ có chất lượng cao được đào tạo bài bản từ các nước có nền khoa học tiên tiến, họ đang làm việc tại các viện nghiên cứu, các trường đại học tham gia tích cực vào chuyển giao khoa học công nghệ.
“Chúng ta cần có chính sách trọng dụng họ thực sự hấp dẫn, thiết thực để thu hút các chuyên gia, các nhà khoa học, những người có bí quyết công nghệ, nhất là công nghệ cao, công nghệ tiên tiến. Họ đã học hỏi được từ nước ngoài chuyển giao vào Việt Nam, Việt Nam hóa các công nghệ này, ưu tiên các lĩnh vực Việt Nam có lợi thế và có nhu cầu lớn”, bà Lan cho biết.
Nhà nước cần quy hoạch rà soát để đầu tư có trọng tâm, trọng điểm, xây dựng một số tổ chức khoa học công nghệ, ươm tạo mạnh thực sự về trình độ đội ngũ, về cơ sở vật chất và môi trường làm việc. Có chính sách và cơ chế đặc thù đặt hàng giao nhiệm vụ cho các tổ chức nghiên cứu, các trung tâm ươm tạo và chuyển giao công nghệ, thử nghiệm các công nghệ mới.
Đối với Điều 3, về giải thích các từ ngữ như một số các đại biểu đã đề cập, tôi nghĩ đã dùng các thuật ngữ về công nghệ mới, công nghệ tiên tiến, công nghệ cao thì cũng cần có khái niệm về các công nghệ cũ, công nghệ lạc hậu và công nghệ không phù hợp v.v... Trong các điều thì nên có quy định khái niệm chuyển giao toàn bộ công nghệ và chuyển giao từng phần công nghệ. Ví dụ, chuyển giao một giống cây trồng mới có thể chuyển giao toàn bộ cả vật liệu bố mẹ, quy trình nhân và duy trì, quy trình sản xuất hạt lai F1 và kinh doanh giống đó, nhưng cũng có thể chỉ chuyển giao quy trình sản xuất hạt lai F1 để kinh doanh mà không chuyển giao bố mẹ.
Trong Điều 30 về trình tự, thủ tục, hồ sơ cấp phép chuyển giao công nghệ trong Khoản 6 cần thêm điểm xuất sứ nguồn gốc công nghệ. Trong Điểm d bản sao có chứng thực văn bản bảo hộ các đối tượng sở hữu công nghiệp với các công nghệ khác như công nghệ trong nông nghiệp cần quyết định công nhận công nghệ đó ở cấp có thẩm quyền.
Trong Điều 40, Khoản 1 đề nghị rà soát các đối tượng được hưởng ưu đãi về thuế. Theo Khoản 1, Điều 40 dự thảo luật với các đối tượng được hưởng chính sách ưu đãi về thuế trong các luật về thuế để đảm bảo tính đồng bộ, tính thống nhất của các quy định về thuế. Tóm lại, mặc dù còn một số điểm cần bổ sung làm rõ nêu trên nhưng dự thảo Luật chuyển giao công nghệ (sửa đổi) đã kế thừa các nội dung tiến bộ của Luật chuyển giao công nghệ năm 2006, đã tháo gỡ được những vướng mắc phát sinh trong thực tiễn chuyển giao công nghệ, tạo thuận lợi hơn cho hoạt động chuyển giao công nghệ. Luật sửa đổi có tư duy mới về hoạt động chuyển giao công nghệ đảm bảo tính khả thi đã thể chế hóa kịp thời quan điểm đổi mới khoa học công nghệ của Đảng, Nhà nước.
Nhiều cử tri là các nhà khoc học, các doanh nghiệp, các cán bộ quản lý khoa học công nghệ ở địa phương là những người chịu ảnh hưởng của Luật chuyển giao công nghệ. Rất mong Quốc hội xem xét để Luật chuyển giao công nghệ (sửa đổi) sớm được thông qua để hỗ trợ phát triển thị trường công nghệ trong nước, ngăn chặn nhập khẩu công nghệ lạc hậu, tiếp thu và làm chủ công nghệ tiên tiến của thế giới phù hợp với điều kiện Việt Nam. Nâng cao năng lực công nghệ quốc gia, năng lực tiếp thu và sáng tạo công nghệ của doanh nghiệp, tổ chức khoa học công nghệ trong nước, góp phần thúc đẩy chất lượng tăng trưởng bền vững, tăng năng suất lao động và sức cạnh tranh của nền kinh tế đất nước.