Tag

“Chùm khế cuối mùa” – Những không gian khép mở!

Văn hóa 28/03/2022 15:00
aa
Lời bình của nhà phê bình văn học PGS.TS Nguyễn Thanh Tú về bài thơ “Chùm khế cuối mùa” của nhà báo, nhà thơ, PGS.TS Nguyễn Hồng Vinh. Trân trọng giới thiệu cùng bạn đọc:
Cây khế sum suê trái ngọt
Cây khế sum suê trái ngọt

Một bài thơ cảm động của Nguyễn Hồng Vinh mới in trên báo Hà Nội Mới, số ra ngày 27/3/2022 có tiêu đề “Chùm khế cuối mùa” đã chiếm được cảm tình của rất nhiều người đọc. Bài thơ viết đúng vào mùa khế rụng để tưởng nhớ người anh trai cùng đồng đội hành quân vào mặt trận cũng vào mùa này tháng 3/1968; và từ mốc lịch sử ấy, người anh ra đi mãi mãi không về, cho đến tận hôm nay, vẫn chưa tìm được mộ chí! Bài thơ ngắn, nhưng cấu trúc chặt chẽ, gửi đi mấy thông điệp đáng suy ngẫm đối với chúng ta: chiến tranh là mất mát, hy sinh lớn lao, nhưng sự hy sinh ấy để cây độc lập, tự do nở hoa, kết trái trên khắp đất nước ta. Mỗi miền quê hôm nay đang đổi thịt thay da nhờ sự hy sinh của hàng triệu anh hùng, liệt sĩ; và sự dấn thân cho lý tưởng ấy cũng vì quê hương nhanh thoát khỏi cảnh nô lệ, lầm than. Chính vì vậy, mỗi người con ở từng vùng quê, lòng tự nhủ lòng: hãy làm hết sức mình xây dựng xóm thôn – “chùm khế ngọt” của đời mình ngày càng sum suê cùng nhiều loài hoa trái khác!

Khổ 1 của bài thơ mở ra không gian của hiện tại:

Chùm khế cuối mùa rơi trước sân

Lả tả lá vàng vương phòng thờ tĩnh lặng

Như thì thầm với anh tôi trong di ảnh:

Cũng tháng 3 năm xưa, anh rời làng hành quân!

Nghĩa trang Đường 9
Nghĩa trang Đường 9

Hình như không một âm thanh, không một tiếng động, chỉ có một tiếng rơi của chùm khế theo lối “lấy động tả tĩnh”, càng làm cho không gian tĩnh lặng hơn. Nhưng hình ảnh thì rất gợi, gợi nhất là câu: “Lả tả lá vàng vương phòng thờ tĩnh lặng”. Những hình ảnh tương hợp gợi lên cái xao xuyến, bâng khuâng, nhất là hướng tâm tưởng về sự rơi rụng, mất mát. Câu cuối của đoạn càng làm ta day dứt về nỗi nhớ thương: “Cũng tháng 3 năm xưa, anh rời làng hành quân!”. Một không gian tĩnh lặng buồn như đẩy hồn người về miền xa xăm của dĩ vãng!

Khổ 2 xuất hiện như là một tất yếu nghệ thuật, mà cầu nối hai không gian hiện tại và không gian quá khứ ở khổ này là “mùa khế rụng”:

Có thể nào quên mùa khế rụng

Đống đội anh vượt Khe Sanh, Đường 9

Bất thình lình, bom B52 rải thảm

Cả đơn vị hy sinh!

Không gian này vừa là không gian tâm tưởng, vừa là không gian vật lý; nói đúng hơn, là không gian tâm tưởng của người em – tác giả tái hiện không gian vật lý – nơi và hoàn cảnh người anh hy sinh. Chịu sự quy chiếu của không gian tâm tưởng, mà không gian vật lý cũng nhuốm đầy tâm trạng tiếc thương nhói lòng…

Khổ 3 là không gian giàu sức sống có thể thấy ở bất cứ đâu trên đất nước mình. Đây là thành công của tác giả, vì sự tiếc thương không làm ta bi luỵ, u ám, mà là cái nhìn lạc quan, tươi tắn về quê hương đã được độc lập, tự do, đang chuyển mình mạnh mẽ trong đổi mới, hội nhập, được tác giả diễn tả bằng hình tượng thơ sinh động:

Những cành khế non đua vươn trong nắng lung linh

Rải trắng sân nhà những cánh hoa bé nhỏ

Rồi mùa quả ngọt lành sau chùm hoa nở

Cùng hoa trái mọi miền thi nhau sinh sôi...

Một không gian gợi về những gì tràn trề hy vọng, hạnh phúc!

Quê hương thanh bình
Quê hương thanh bình

Khổ kết có 5 dòng thơ với nhiều không gian, nhưng chủ đạo vẫn là không gian tâm tưởng. Trong đêm thanh vắng, lời ca khúc đưa ta về không gian quê hương: “Quê hương là chùm khế ngọt/ Quê hương mỗi người chỉ một”.

Tôi đã từng qua xứ người nhiều nơi

Mỗi đêm buông cứ diết da lời ca khúc:

“Quê hương là chùm khế ngọt

Quê hương mỗi người chỉ một”

Nuôi ta mãi lớn thành người!

Đến đây, kết cấu bài thơ mới hé mở: chùm khế ngọt chính là cái bản lề khép mở các không gian. Đi theo chiều dọc tâm tưởng bài thơ, hình tượng trung tâm này đưa ta về với không gian một thời đánh giặc để bật ra triết lý: nếu quê hương “Nuôi ta mãi lớn thành người!”, thì trong lòng quê hương, xứ sở còn rất nhiều những người lính đang nằm trong đất. Họ không chỉ lấy xương máu mình góp phần giữ đẹp quê hương; hơn thế, bằng hành động anh hùng, họ đã góp làm nên phần lịch sử! Cái ngọt ngào của chùm khế kia, chính là một thứ “dinh dưỡng văn hóa” giúp con người ta lớn lên, trưởng thành bền vững. Một thông điệp mang chiều sâu triết lý, có tác dụng lay thức trái tim người đọc! ./.

PGS.TS. Nguyễn Thanh Tú

Chùm thơ của nhà báo, nhà thơ, PGS.TS Nguyễn Hồng Vinh Chùm thơ của nhà báo, nhà thơ, PGS.TS Nguyễn Hồng Vinh

TTTĐ - Báo Tuổi trẻ Thủ đô trân trọng giới thiệu chùm thơ của nhà báo, nhà thơ, PGS.TS Nguyễn Hồng Vinh.

Một nét sen Một nét sen

TTTĐ - Báo Tuổi trẻ Thủ đô trân trọng giới thiệu bài thơ “Một nét sen” của nhà báo, nhà thơ, PGS,TS Nguyễn Hồng ...

Ở hồ Ba Bể Ở hồ Ba Bể

TTTĐ - Nhà báo, nhà thơ, PGS.TS Nguyễn Hồng Vinh đã có bài thơ vô cùng cảm xúc viết về cô giáo ở huyện ...

Nhà thơ Hồng Vinh mách đàn ông bí quyết để cuộc đời luôn nở những bông “Hoa hạnh phúc” Nhà thơ Hồng Vinh mách đàn ông bí quyết để cuộc đời luôn nở những bông “Hoa hạnh phúc”

TTTĐ - Với bài thơ “Hoa hạnh phúc” một lần nữa, nhà thơ, nhà báo Nguyễn Hồng Vinh lại nói hộ tiếng lòng của ...

“Vì ngày mai” - tiếng lòng của nhà thơ tâm huyết với công cuộc chống dịch COVID-19 “Vì ngày mai” - tiếng lòng của nhà thơ tâm huyết với công cuộc chống dịch COVID-19

TTTĐ - Bài thơ “Vì ngày mai” của nhà báo, nhà thơ Hồng Vinh được viết ngày 4/3, khi dịch COVID-19 đang diễn biến ...

Nhen từng chồi biếc xanh lên cuộc đời Nhen từng chồi biếc xanh lên cuộc đời

Đúng dịp kỷ niệm 71 năm Ngày Báo Nhân Dân ra số đầu (11/3/1951 - 11/3/2022), Nhà xuất bản Văn học vừa phát hành tập ...

Đọc thêm

Các họa sĩ nữ hội tụ trong triển lãm "Sắc màu Bắc Trung Nam" Điện ảnh - Âm nhạc

Các họa sĩ nữ hội tụ trong triển lãm "Sắc màu Bắc Trung Nam"

TTTĐ - Đầu tháng tư tới, nhóm nữ họa sĩ sẽ tổ chức triển lãm chung lần thứ 10 tại Hà Nội mang tên "Sắc màu Bắc Trung Nam". Mỗi người một cá tính, con đường sáng tạo nhưng họ đều muốn mang đến những đóa hoa tươi thắm cho đời.
Đêm nhạc đặc biệt tôn vinh nhà soạn nhạc Sergei Rachmaninoff tại Hà Nội Điện ảnh - Âm nhạc

Đêm nhạc đặc biệt tôn vinh nhà soạn nhạc Sergei Rachmaninoff tại Hà Nội

TTTĐ - Vào 20h ngày 30/3, tại Nhà hát Hồ Gươm (Hà Nội) sẽ diễn ra đêm nhạc đặc biệt tôn vinh nhà soạn nhạc lỗi lạc Sergei Rachmaninoff với sự góp mặt của Dàn nhạc Giao hưởng Mặt trời (SSO) và nghệ sĩ piano Nguyễn Việt Trung. Tâm điểm được công chúng yêu nhạc cổ điển mong đợi nhất chính là lần đầu tiên, bản giao hưởng “Symphony no. 1 in D minor” của nhà soạn nhạc vĩ đại sẽ được công diễn tại Việt Nam.
Cầu nối đưa các trang viết, câu chuyện đầy tính nhân văn, cao đẹp về tình cha và con Văn hóa

Cầu nối đưa các trang viết, câu chuyện đầy tính nhân văn, cao đẹp về tình cha và con

TTTĐ - Sáng ngày 27/3 tại Hà Nội, Tạp chí Gia đình Việt Nam tổ chức chương trình phát động Cuộc thi viết "Cha và con gái" lần thứ 2 năm 2024.
Đêm nhạc đặc biệt tôn vinh nhà soạn nhạc Sergei Rachmaninoff tại Hà Nội Điện ảnh - Âm nhạc

Đêm nhạc đặc biệt tôn vinh nhà soạn nhạc Sergei Rachmaninoff tại Hà Nội

TTTĐ - Vào 20h00 tối 30/3, tại Nhà hát Hồ Gươm (Hà Nội) diễn ra đêm nhạc đặc biệt tôn vinh nhà soạn nhạc lỗi lạc Sergei Rachmaninoff với sự góp mặt của Dàn nhạc Giao hưởng Mặt trời (SSO) và nghệ sĩ piano Nguyễn Việt Trung. Tâm điểm được công chúng yêu nhạc cổ điển mong đợi nhất chính là lần đầu tiên, bản giao hưởng “Symphony no. 1 in D minor” của nhà soạn nhạc vĩ đại sẽ được công diễn tại Việt Nam.
39 mùa xuân chinh phục những “đỉnh núi” Văn hóa

39 mùa xuân chinh phục những “đỉnh núi”

TTTĐ - 39 năm kể từ ngày xuất bản số báo đầu tiên vào mùa xuân năm 1985, mỗi năm là một hành trình chinh phục từng khó khăn, thử thách của tập thể báo Tuổi trẻ Thủ đô. Đặt ra mục tiêu ngày càng cao hơn, dẫu phải vượt qua nhiều gian nan, vất vả nhưng mỗi khi chinh phục được những “đỉnh núi” cao, toàn thể cán bộ, phóng viên báo tràn ngập niềm hạnh phúc. Đó là kết quả của việc vượt lên chính mình và lan tỏa được sức trẻ tới khắp mọi miền Tổ quốc.
"Nỗi tiếc" mùa xuân của Đỗ Hoàng Anh Văn học

"Nỗi tiếc" mùa xuân của Đỗ Hoàng Anh

TTTĐ - Báo Tuổi trẻ Thủ đô trân trọng giới thiệu bài thơ "Nỗi tiếc" của tác giả Đỗ Hoàng Anh.
Tưởng tượng - thơ của Bùi Thị Thu Lê Văn học

Tưởng tượng - thơ của Bùi Thị Thu Lê

TTTĐ - Báo Tuổi trẻ Thủ đô trân trọng giới thiệu bài thơ "Tưởng tượng" của tác giả Bùi Thị Thu Lê.
Tác giả Đỗ Hoàng Anh trải lòng "Một vòng trần ai" Văn học

Tác giả Đỗ Hoàng Anh trải lòng "Một vòng trần ai"

TTTĐ - Báo Tuổi trẻ Thủ đô trân trọng giới thiệu bài thơ "Một vòng trần ai" của tác giả Đỗ Hoàng Anh.
Phát huy nguồn lực văn hóa từ lễ hội Văn hóa

Phát huy nguồn lực văn hóa từ lễ hội

TTTĐ - Bằng cách ứng dụng công nghệ, những lễ hội trên địa bàn Hà Nội đã thu hút sự quan tâm của công chúng Thủ đô và nhiều du khách. Đây được cho là dấu hiệu khởi sắc trong tiến trình các quận, huyện của thành phố Hà Nội triển khai Nghị quyết số 09-NQ/TU của Thành ủy về “Phát triển công nghiệp văn hóa trên địa bàn Thủ đô giai đoạn 2021-2025, định hướng đến năm 2030, tầm nhìn tới năm 2045”.
Phong cách năng động, trẻ trung của Hoa hậu Thu Hoài Văn hóa

Phong cách năng động, trẻ trung của Hoa hậu Thu Hoài

TTTĐ - Dù công việc khá bận rộn, song doanh nhân kiêm hoa hậu Thu Hoài vẫn duy trì tập luyện các bộ môn thể thao cô yêu thích như: Gym, Yoga, Pilates… Gần đây, bà mẹ 3 con còn gây chú ý khi chơi lại bộ môn golf.
Xem thêm