
Danh nhân Nguyễn Ý - vị tiến sỹ đầu tiên được khắc tên trên bia đá Văn miếu Huế
TTTĐ - Xã Hồng Vân (huyện Thường Tín, Hà Nội) chuẩn bị kỷ niệm 200 năm ngày Tiến sỹ Nguyễn Ý đỗ Nhất bảng - Đình nguyên năm Minh Mạng thứ 3 (1822-2022). Năm đó, vua Minh Mạng tổ chức kỳ thi Hội và Đình đầu tiên dưới triều Nguyễn, lấy đỗ 7 Tiến sĩ, trong đó Tiến sĩ Nguyễn Ý người làng Vân La (Hồng Vân, Thường Tín) được khắc tên đầu tiên trên bia đá Văn Miếu Huế.
Ông Đặng Việt Bách đón nhận danh hiệu Tiến sỹ danh dự của Viện Đại học Kỷ lục Thế giới |
Danh nhân trên đất học
Danh nhân Nguyễn Ý (sinh năm 1796, năm mất không rõ) là nhân vật tiêu biểu cho truyền thống hiếu học và khoa bảng tại Thường Tín. Ông sinh ra tại thôn Thị (xã Vân La, huyện Thanh Trì, phủ Thường Tín, trấn Sơn Nam Thượng), nay là thôn Vân La (xã Hồng Vân, huyện Thường Tín, Hà Nội).
![]() |
Tượng Tiến sĩ Nguyễn Ý - tại Văn Từ Thượng Phúc huyện Thường Tín |
Năm Minh Mạng thứ hai (tháng 9/1821), ông đỗ Cử nhân trong kỳ thi Hương. Tháng 3/1822, ông tiếp tục đỗ khoa thi Hội. Năm Minh Mạng thứ ba, tháng 4/1822, ông đỗ đầu khoa thi Đình do nhà vua trực tiếp ra đề và chấm thi tại điện Cần chính được ban Đệ nhị giáp Tiến sĩ xuất thân.
Theo các sử gia, kỳ thi Đình của Triều Nguyễn không chia thứ bậc, chỉ xếp theo thứ tự, ai đỗ cao hơn được xếp trên. Trên tấm bia đầu tiên thuộc hàng đầu trong Văn Miếu Huế có khắc tên 7 vị tiến sĩ đỗ kỳ thi Đình năm 1822, tên của Tiến sĩ Nguyễn Ý được khắc ở trên cùng.
Một số đại diện chi hội Người cao tuổi thôn Vân La từng lặn lội vào kinh thành Huế tìm hiểu về cuộc đời Nguyễn Ý cho biết: Cụ Nguyễn Ý làm quan đến chức Biên tu, phụ trách Hàn lâm viện, ghi chép, biên tập, xuất bản văn thơ, lịch sử... Sau 3 năm nhận chức vụ này, cụ mất do bệnh. Đến nay, chưa rõ cụ mất chính xác năm nào. Sau khi cụ mất, đại thần Phan Thanh Giản tiếp quản công việc của cụ, chứng tỏ đây là một chức vụ rất quan trọng trong triều đình Huế.
![]() |
Các học sinh đến tham quan Văn Từ Thượng Phúc |
Tư tưởng tiến bộ vượt thời đại
Đánh giá về Tiến sỹ Nguyễn Ý, nhiều nhà sử học nhất trí rằng ông là một người học rộng, tài cao, một tấm gương sáng về tinh thần hiếu học, là một nhân cách lớn của dân tộc, ông được xem là người có quan điểm tiến bộ, tư tưởng vượt thời gian về công tác giáo dục đào tạo và trọng dụng nhân tài.
Trong bài văn sách thi của mình, khi bàn về đạo trị nước, Tiến sĩ Nguyễn Ý cho rằng: “Trị dân không gì trước hơn việc dạy học, Trị nước không gì quan trọng hơn nhân tài, tìm khắp hỏi rộng, thu nhận rộng, bồi dưỡng khắp, làm thế nào để có thể khiến cho chia mưu, chung nghĩ, sáng rõ công việc để đưa đến hiệu quả vô vi”.
Tiến sĩ Nguyễn Ý cũng đã đưa ra ý tưởng của mình để xây dựng đội ngũ hiền tài cho xã hội, theo ông cần phải đào tạo từng bước để đào tạo nên đội ngũ hiền tài cho đất nước sử dụng.“Ngày dầm tháng thấm, phả vào mắt, rót vào tai, có thể đạt hiệu quả “sau một đời sẽ có nhân”. Cho rằng, trị nước không gì quan trọng bằng nhân tài, mừng thánh triều để thực sự được người, nhưng mong chia mưu cùng lo, làm sáng tỏ công việc, ắt giữ chức đều là quân tử”.
![]() |
Nhà bia Tiến sĩ Nguyễn Ý - tại quê hương Vân La, Hồng Vân |
Theo Tiến sĩ Nguyễn Ý thì hiền tài quả thực như những vật báu trên đời. Theo ông nhân tài “như châu ở biển, ngọc trong núi tìm rất khó khăn, bồi dưỡng hết mức mới thu vét được ẩn sót. Vì thế cổ nhân mới có nỗi lo thiếu nhân tài vậy. Vâng điều thánh thu vét hiền tài, chọn lựa thu khắp, không để sót cỏ chỉ ở khi, hoa lan trong núi. Đường cầu hiền đã rộng, những các sĩ tỏ rõ ở đức thường tự sẽ thu hút vào triều đình “người chín đức đều được làm việc”. Với người xưa thì khó ở được người, mà ngày nay được khắp thì lại không khó vậy”.
Như vậy, qua bài văn sách của Tiến sĩ Nguyễn Ý cho thấy được tính thực tiễn của nội dung, có thể coi là những “bản tấu” lên triều đình về đường lối trị nước. Những vấn đề như chính sách trọng dụng hiền tài... đối với chúng ta hiện nay vẫn còn nguyên giá trị.
Với những tài trí và sự cống hiến của to lớn của ông, Tiến sĩ Nguyễn Ý được tôn thờ tại Văn Từ Thượng Phúc do UBND huyện Thường Tín xây dựng nhằm phát huy giá trị tuyền thống khoa bảng, truyền thống hiếu học của huyện Thượng Phúc xưa, huyện Thường Tín ngày nay, khôi phục lại trung tâm thờ tự và tôn vinh các bậc hiền tài, các nhà khoa bảng đại khoa, các nhà tri thức khoa cử của huyện Thường Tín. Ngày 20/11 tới đây, xã Hồng Vân (huyện Thường Tín, Hà Nội) cũng sẽ tổ chức lễ kỷ niệm 200 năm ngày Tiến sỹ Nguyễn Ý đỗ năm Minh Mạng thứ 3 (1822-2022). |

“Di sản” đáng sống trên những mảnh đất cù lao
Phóng sự 23/01/2023 09:00

Quảng Nam: Sức sống mới nơi “miền đất lở”
Phóng sự 22/01/2023 10:29

Hương vị Tết nơi những làng nghề trăm tuổi
Phóng sự 21/01/2023 08:00

Nghệ An: Tìm được bố đẻ sau 5 năm mất tích
Phóng sự 18/12/2022 17:15

Huy động sức mạnh đại đoàn kết toàn dân trong cuộc chiến chống ma túy, phá bỏ cây thuốc phiện
Phóng sự 14/12/2022 10:00

Thay đổi thói quen, nhận thức của người dân về tác hại của cây thuốc phiện
Phóng sự 28/11/2022 10:00

Danh nhân Nguyễn Ý - vị tiến sỹ đầu tiên được khắc tên trên bia đá Văn miếu Huế
Phóng sự 19/11/2022 10:13

Chuyện lạ lùng về giếng nước linh thiêng chữa "mất sữa" ở Sơn Tây
Phóng sự 11/10/2022 08:45

Bài 4: Vì một thành phố nghĩa tình, để không ai bị bỏ lại phía sau
Phóng sự 01/10/2022 08:00

Bài 3: Du lịch vươn mình, bứt phá
Phóng sự 30/09/2022 08:00

Bài 2: Trên đà hồi phục, phát triển, nhưng còn nhiều khó khăn, thách thức cần vượt qua phía trước
Phóng sự 29/09/2022 08:00

Bài 1: “Hồi sinh” sau những đau thương
Phóng sự 28/09/2022 08:00

Sacombank xây nhà văn hóa cộng đồng tặng cho người dân tộc Cờ Lao
Phóng sự 17/09/2022 19:52

Xóm cà phê bên "đường ray tử thần": Nguy hiểm rình rập, cần quyết liệt dẹp bỏ
Phóng sự 16/09/2022 15:48

Nâng cao mức sống và thu nhập của người dân vùng đồng bào dân tộc thiểu số
Phóng sự 03/09/2022 20:49
Đọc nhiều

Quyền Chủ tịch nước dự lễ khai hội đền Hai Bà Trưng

Ca mắc COVID-19 tại Việt Nam lại tiếp tục tăng

Kiểm tra, giám sát thực hiện quy chế chuyên môn năm 2023

Dấu ấn sức trẻ quận Hai Bà Trưng trong tiến trình chuyển đổi số

Hàng vạn du khách đến khai hội chùa Hương

Đảm bảo y tế phục vụ các sự kiện tiêu biểu

403 trường hợp khám, cấp cứu vì tai nạn pháo nổ trong kỳ nghỉ Tết Quý Mão

Thơ xuân nối dài mùa Xuân
Đáng chú ý

Thủ tướng: "Làm ngày làm đêm", triển khai nhanh nhất dự án Vành đai 4 - Vùng Thủ đô

Thủ tướng dâng hương tưởng nhớ Chủ tịch Hồ Chí Minh và phát động Tết trồng cây Xuân Quý Mão

Thủ tướng Phạm Minh Chính: Đẩy mạnh hợp tác công tư để thu hút nguồn lực cho phát triển hạ tầng giao thông vận tải

Nghiên cứu xây dựng tuyến đường kết nối giữa cao tốc Nội Bài-Lào Cai và cao tốc Phú Thọ-Tuyên Quang

Tạo dựng thành quả, niềm tin từ kỷ cương, trách nhiệm
Rao vặt

Du lịch Việt rộn ràng đầu xuân

EVN cung cấp điện an toàn, ổn định dịp Tết Quý Mão

Vui say Tết Qúy Mão ở điểm đến nắng ấm, sôi động hàng đầu đảo Ngọc

Người dân ùn ùn đổ về các trung tâm thương mại khai xuân

Dân tình tấp nập rủ nhau đến Nam Phú Quốc du xuân và ngắm pháo hoa xuyên Tết
