Tag

Danh nhân Nguyễn Ý - vị tiến sỹ đầu tiên được khắc tên trên bia đá Văn miếu Huế

Phóng sự 19/11/2022 10:13
aa
TTTĐ - Xã Hồng Vân (huyện Thường Tín, Hà Nội) chuẩn bị kỷ niệm 200 năm ngày Tiến sỹ Nguyễn Ý đỗ Nhất bảng - Đình nguyên năm Minh Mạng thứ 3 (1822-2022). Năm đó, vua Minh Mạng tổ chức kỳ thi Hội và Đình đầu tiên dưới triều Nguyễn, lấy đỗ 7 Tiến sĩ, trong đó Tiến sĩ Nguyễn Ý người làng Vân La (Hồng Vân, Thường Tín) được khắc tên đầu tiên trên bia đá Văn Miếu Huế.
Ông Đặng Việt Bách đón nhận danh hiệu Tiến sỹ danh dự của Viện Đại học Kỷ lục Thế giới

Danh nhân trên đất học

Danh nhân Nguyễn Ý (sinh năm 1796, năm mất không rõ) là nhân vật tiêu biểu cho truyền thống hiếu học và khoa bảng tại Thường Tín. Ông sinh ra tại thôn Thị (xã Vân La, huyện Thanh Trì, phủ Thường Tín, trấn Sơn Nam Thượng), nay là thôn Vân La (xã Hồng Vân, huyện Thường Tín, Hà Nội).

Tượng Tiến sĩ Nguyễn Ý - tại Văn Từ Thượng Phúc huyện Thường Tín.
Tượng Tiến sĩ Nguyễn Ý - tại Văn Từ Thượng Phúc huyện Thường Tín

Năm Minh Mạng thứ hai (tháng 9/1821), ông đỗ Cử nhân trong kỳ thi Hương. Tháng 3/1822, ông tiếp tục đỗ khoa thi Hội. Năm Minh Mạng thứ ba, tháng 4/1822, ông đỗ đầu khoa thi Đình do nhà vua trực tiếp ra đề và chấm thi tại điện Cần chính được ban Đệ nhị giáp Tiến sĩ xuất thân.

Theo các sử gia, kỳ thi Đình của Triều Nguyễn không chia thứ bậc, chỉ xếp theo thứ tự, ai đỗ cao hơn được xếp trên. Trên tấm bia đầu tiên thuộc hàng đầu trong Văn Miếu Huế có khắc tên 7 vị tiến sĩ đỗ kỳ thi Đình năm 1822, tên của Tiến sĩ Nguyễn Ý được khắc ở trên cùng.

Một số đại diện chi hội Người cao tuổi thôn Vân La từng lặn lội vào kinh thành Huế tìm hiểu về cuộc đời Nguyễn Ý cho biết: Cụ Nguyễn Ý làm quan đến chức Biên tu, phụ trách Hàn lâm viện, ghi chép, biên tập, xuất bản văn thơ, lịch sử... Sau 3 năm nhận chức vụ này, cụ mất do bệnh. Đến nay, chưa rõ cụ mất chính xác năm nào. Sau khi cụ mất, đại thần Phan Thanh Giản tiếp quản công việc của cụ, chứng tỏ đây là một chức vụ rất quan trọng trong triều đình Huế.

undefined
Các học sinh đến tham quan Văn Từ Thượng Phúc

Tư tưởng tiến bộ vượt thời đại

Đánh giá về Tiến sỹ Nguyễn Ý, nhiều nhà sử học nhất trí rằng ông là một người học rộng, tài cao, một tấm gương sáng về tinh thần hiếu học, là một nhân cách lớn của dân tộc, ông được xem là người có quan điểm tiến bộ, tư tưởng vượt thời gian về công tác giáo dục đào tạo và trọng dụng nhân tài.

Trong bài văn sách thi của mình, khi bàn về đạo trị nước, Tiến sĩ Nguyễn Ý cho rằng: “Trị dân không gì trước hơn việc dạy học, Trị nước không gì quan trọng hơn nhân tài, tìm khắp hỏi rộng, thu nhận rộng, bồi dưỡng khắp, làm thế nào để có thể khiến cho chia mưu, chung nghĩ, sáng rõ công việc để đưa đến hiệu quả vô vi”.

Tiến sĩ Nguyễn Ý cũng đã đưa ra ý tưởng của mình để xây dựng đội ngũ hiền tài cho xã hội, theo ông cần phải đào tạo từng bước để đào tạo nên đội ngũ hiền tài cho đất nước sử dụng.“Ngày dầm tháng thấm, phả vào mắt, rót vào tai, có thể đạt hiệu quả “sau một đời sẽ có nhân”. Cho rằng, trị nước không gì quan trọng bằng nhân tài, mừng thánh triều để thực sự được người, nhưng mong chia mưu cùng lo, làm sáng tỏ công việc, ắt giữ chức đều là quân tử”.

Nhà bia Tiến sĩ Nguyễn Ý - tại quê hương Vân La, Hồng Vân
Nhà bia Tiến sĩ Nguyễn Ý - tại quê hương Vân La, Hồng Vân

Theo Tiến sĩ Nguyễn Ý thì hiền tài quả thực như những vật báu trên đời. Theo ông nhân tài “như châu ở biển, ngọc trong núi tìm rất khó khăn, bồi dưỡng hết mức mới thu vét được ẩn sót. Vì thế cổ nhân mới có nỗi lo thiếu nhân tài vậy. Vâng điều thánh thu vét hiền tài, chọn lựa thu khắp, không để sót cỏ chỉ ở khi, hoa lan trong núi. Đường cầu hiền đã rộng, những các sĩ tỏ rõ ở đức thường tự sẽ thu hút vào triều đình “người chín đức đều được làm việc”. Với người xưa thì khó ở được người, mà ngày nay được khắp thì lại không khó vậy”.

Như vậy, qua bài văn sách của Tiến sĩ Nguyễn Ý cho thấy được tính thực tiễn của nội dung, có thể coi là những “bản tấu” lên triều đình về đường lối trị nước. Những vấn đề như chính sách trọng dụng hiền tài... đối với chúng ta hiện nay vẫn còn nguyên giá trị.

Với những tài trí và sự cống hiến của to lớn của ông, Tiến sĩ Nguyễn Ý được tôn thờ tại Văn Từ Thượng Phúc do UBND huyện Thường Tín xây dựng nhằm phát huy giá trị tuyền thống khoa bảng, truyền thống hiếu học của huyện Thượng Phúc xưa, huyện Thường Tín ngày nay, khôi phục lại trung tâm thờ tự và tôn vinh các bậc hiền tài, các nhà khoa bảng đại khoa, các nhà tri thức khoa cử của huyện Thường Tín.

Ngày 20/11 tới đây, xã Hồng Vân (huyện Thường Tín, Hà Nội) cũng sẽ tổ chức lễ kỷ niệm 200 năm ngày Tiến sỹ Nguyễn Ý đỗ năm Minh Mạng thứ 3 (1822-2022).

Đọc thêm

Thâm nhập những cánh rừng vùng biên đang ngày đêm "rỉ máu" Phóng sự

Thâm nhập những cánh rừng vùng biên đang ngày đêm "rỉ máu"

TTTĐ - Quá trình thâm nhập, phóng viên báo Tuổi trẻ Thủ đô đã tận mắt chứng kiến những cánh rừng vùng biên giới tại hai xã Ia Púch và Ia Mơ, huyện Chư Prông, tỉnh Gia Lai, đang ngày đêm "rỉ máu"
Bài cuối: Niềm vui trên khu tái định cư do doanh nghiệp xây dựng Phóng sự

Bài cuối: Niềm vui trên khu tái định cư do doanh nghiệp xây dựng

TTTĐ - Bên cạnh những khu tái định cư còn nhiều bất cập, thì Khu tái định cư Thủy điện Đăk Mi 1, do Công ty Cổ phần Quang Đức Kon Tum làm chủ đầu tư đang đem lại niềm vui, cuộc sống ấm no cho 37 hộ dân thôn Kon Năng, xã Đăk Choong, huyện Đăk Glei (Kon Tum).
Về với Nghĩa trang liệt sĩ quốc gia Vị Xuyên Phóng sự

Về với Nghĩa trang liệt sĩ quốc gia Vị Xuyên

TTTĐ - Chiều 9/12, tại Nghĩa trang liệt sĩ quốc gia Vị Xuyên, đoàn công tác của báo Tuổi trẻ Thủ đô đã tới dự lễ cầu siêu, dâng hương tri ân những anh hùng hi sinh trên các mặt trận của tỉnh Hà Giang.
Bài 3: Người dân được hỗ trợ tiền, xã “giữ” làm tái định cư? Phóng sự

Bài 3: Người dân được hỗ trợ tiền, xã “giữ” làm tái định cư?

TTTĐ - Loạt bài phản ánh của báo Tuổi trẻ Thủ đô cho thấy nhiều bất cập tại các khu tái định cư thuộc dự án bố trí sắp xếp dân cư vùng thiên tai và vùng đặc biệt khó khăn ở huyện Đăk Glei (tỉnh Kon Tum) đang cần được tháo gỡ.
Bài 2: Đi không được, ở cũng không xong Phóng sự

Bài 2: Đi không được, ở cũng không xong

TTTĐ - Khi người dân chuyển về khu tái định cư đã phát hiện nhiều bất cập khiến các hộ dân “đi không được, ở cũng không xong”. Thậm chí, có hộ dân phải “bỏ của chạy lấy người”...
Bài 1: Người dân chưa thể "an cư" tại khu tái định cư Phóng sự

Bài 1: Người dân chưa thể "an cư" tại khu tái định cư

TTTĐ – Câu chuyện đầu tư khu tái định cư cho người dân vùng thiên tai, khó khăn tại huyện Đăk Glei (tỉnh Kon Tum) không được tính toán thấu đáo, dẫn đến dự án rơi vào cảnh hoang phế, gây lãng phí ngân sách Nhà nước.
Bài 5: Để “thuốc” phát huy tác dụng Phóng sự

Bài 5: Để “thuốc” phát huy tác dụng

TTTĐ - Liên quan đến việc triển khai Chỉ thị 24/CT-TU của Thành uỷ Hà Nội, phóng viên báo Tuổi trẻ Thủ đô đã có cuộc trao đổi...
Bài 4: “Khâu khó, việc mới” - khẳng định “chất” người đứng đầu Phóng sự

Bài 4: “Khâu khó, việc mới” - khẳng định “chất” người đứng đầu

TTTĐ - Chỉ thị 24 được Ban Thường vụ, Thường trực Quận ủy xác định là “luồng gió” mới trong thực hiện kỷ luật, kỷ cương thực thi công vụ.
Bài 3: Thủ đô tiên phong Phóng sự

Bài 3: Thủ đô tiên phong

TTTĐ - Chỉ thị số 24-CT/TU về “Tăng cường kỷ cương, kỷ luật và trách nhiệm giải quyết công việc trong hệ thống chính trị thành phố Hà Nội” được cho là "liều thuốc" hữu hiệu.
Bài 2: Nỗi đau từ “khối u ác tính” Phóng sự

Bài 2: Nỗi đau từ “khối u ác tính”

TTTĐ - Chỉ thị 24 - cán bộ dám nghĩ, dám làm, dám nhận việc khó - là cách chữa trị đầu tiên tung ra giữa lúc cả xã hội đang cần một biện pháp hữu hiệu để điều trị căn bệnh trầm kha.
Xem thêm