Người dân "sống chung" với bãi rác Đa Phước... Bài 5: Chín triệu USD và cái giá phía sau của dự án
>> Người dân phải "sống chung" với bãi rác Đa Phước đến bao giờ?
- Bài 1: "Gồng mình" với mùi hôi thối
- Bài 2: Thanh tra Chính phủ chỉ ra hàng loạt sai phạm
- Bài 3: Nhà đầu tư yếu năng lực vẫn được chọn?
- Bài 4: Có lợi ích nhóm phía sau bản hợp đồng nhiều ưu ái cho VWS?
UBND TP HCM “ưu ái” cho VWS ứng tiền như thế nào?
Như đã phản ánh, việc UBND TP HCM có hàng loạt động thái “ưu ái” cho Công ty TNHH xử lý chất thải rắn Việt Nam (VWS) trong hợp đồng xử lý rác tại bãi rác Đa Phước khiến dư luận cho rằng, đây là việc rất bất thường, có dấu hiệu lợi ích nhóm.
Cũng liên quan việc UBND TP HCM cho VWS ứng trước 9 triệu USD, mới đây, Phó Thủ tướng Thường trực Trương Hòa Bình vừa yêu cầu Thanh tra Chính phủ cùng các đơn vị xác định có hay không việc cố ý làm trái quy định, vi phạm Luật Ngân sách trong việc UBND TP HCM ứng trước cho VWS 9 triệu USD để triển khai dự án bãi rác Đa Phước.
Để bạn đọc hiểu rõ hơn về vấn đề này, báo Tuổi trẻ Thủ đô xin lược lại diễn tiến quá trình UBND TP HCM cho VWS ứng trước số tiền trên.
Ban đầu, để thực hiện dự án bãi rác Đa Phước, phía Công ty California Waste Solutions (CWS) - công ty mẹ của VWS đã gửi giải trình ngày 22/3/2005 tới UBND TP HCM yêu cầu được ứng trước 9 triệu USD.
CWS nêu rõ trong giải trình như sau: “Việc chủ đầu tư đề nghị thành phố ứng trước phí xử lý rác 9 triệu USD trong 6 tháng đầu, vấn đề này chủ đầu tư đã trình bày trong những buổi họp trước đây và đã có đề nghị với UBND TP và Sở TN&MT chấp nhận được ứng trước vì số tiền này sẽ được sử dụng để đầu tư cho toàn bộ hệ thống cơ sở hạ tầng của khu xử lý rác Đa Phước như: san lấp nền, xây dựng nhà xưởng, văn phòng, đường nội bộ và vành đai đê bao…”.
Cũng theo giải trình này, CWS cho rằng số tiền ứng trước là điều kiện tiên quyết để chủ đầu tư có thể nhận được sự chấp thuận của Ngân hàng Eastwest dành khoản vốn tín dụng cho toàn bộ đầu tư cần thiết của dự án.
Ngày 10/6/2005, UBND TP HCM đã ra Công văn số 3431/UB-DA gửi Sở KH&ĐT và Sở TN&MT.
Công văn trên nêu rõ: “Thống nhất giá xử lý rác là 16,4 USD/tấn; chấp thuận nguyên tắc đơn giá có thể thay đổi theo mức tăng hoặc giảm hằng năm không quá 3%.
Đồng ý Thành phố ứng trước 9 triệu USD cho chủ đầu tư để xây dựng cây cầu, công trình hạ tầng của dự án”.
Tuy nhiên, đến ngày 28/02/2006, khi ký kết hợp đồng giao nhận và xử lý chất thải rắn giữa Sở TN&MT TP HCM và CWS lại thể hiện: ““Khoản tiền trả trước” có nghĩa là số tiền thanh toán trước 9 triệu USD đã được đưa vào tính và khấu trừ trong giá xử lý rác theo tấn lúc ban đầu để đi đến giá thoả thuận là 16,4 USD/tấn do UBND TP HCM trả trước cho Công ty VWS cho các khoản phí xử lý rác và được thanh toán cho VWS theo Công văn số 4122/UBND-DA của UBND TP HCM ngày 12/7/2005 và phụ lục hợp đồng”.
Sau khi dự án bãi rác Đa Phước được thông qua, Kiểm toán Nhà nước đã phát hiện sự bất thường liên quan tới việc UBND TP HCM cho VWS ứng 9 triệu USD.
Tại Công văn số 156/KTNN-TH ngày 24/7/2009, Kiểm toán Nhà nước khẳng định: “Qua kết quả kiểm toán cho thấy TP và một số đơn vị trực thuộc TP còn có tồn tại trong việc quản lý, sử dụng nguồn kinh phí sự nghiệp môi trường giai đoạn 2006-2008: Sử dụng kinh phí sự nghiệp môi trường để thực hiện tạm ứng cho Công ty TNHH xử lý chất thải rắn Việt Nam (VWS) 9 triệu USD để thực hiện đầu tư Dự án Bãi xử lý chất thải rắn Đa Phước là chưa phù hợp với quy định của Luật NSNN”.
Bên cạnh đó, Công văn trên cũng yêu cầu kiểm điểm trách nhiệm tập thể và cá nhân trong việc để xảy ra sai phạm trên.
Từ phát hiện sai phạm của Kiểm toán Nhà nước, dư luận đặt ra câu hỏi, vì sao UBND TP HCM lại có thể dễ dàng ứng tiền Ngân sách Nhà nước cho một đơn vị nước ngoài như vậy? Liệu có khuất tất gì hay không? Thực tế CVW đã bỏ ra bao nhiêu tiền để triển khai dự án trên?
Sau 9 triệu USD là một cái giá khác
Cũng liên quan đến việc UBND TP HCM ứng trước 9 triệu USD cho VWS và đơn giá xử lý rác bất hợp lý tại bãi rác Đa Phước, Bộ Tài chính cũng đã có kết luận kiểm tra về vấn đề này.
Kết quả kiểm tra của Bộ Tài chính cho biết, việc UBND TP HCM chi 9 triệu USD từ ngân sách TP năm 2006, 2007, về bản chất có dấu hiệu, tính chất tương tự với việc hỗ trợ đầu tư có điều kiện của nhà nước cho chủ đầu tư, là chưa đúng với các quy định tại Nghị định 60/2003/NĐ-CP ngày 6/6/2003 của Chính phủ, quy định chi tiết và hướng dẫn Luật Ngân sách Nhà nước số 01/2002/QH11 và chưa tiếp thu ý kiến của Bộ KH&ĐT.
Cũng theo Bộ Tài chính, kết quả kinh doanh của VWS từ năm 2006-2016 và 9 tháng đầu năm 2017 với tổng doanh thu 5.334 tỷ đồng; lợi nhuận trước thuế 1.097 tỷ đồng, thuế thu nhập doanh nghiệp 61 tỷ đồng.
Tỷ suất lợi nhuận trên chi phí tổng vận hành là 25,8% - cao hơn nhiều so với tỷ suất lợi nhuận đề xuất là 3% chi phí vận hành do CWS đưa ra trước đây.
Từ những phân tích trên, Bộ Tài chính khẳng định, việc UBND TP HCM ứng trước 9 triệu USD cho VWS là không cần thiết, không đúng Luật Ngân sách Nhà nước, không phù hợp với thực tế, là nguyên nhân quan trọng để Công ty này đạt lợi nhuận lớn so với doanh thu, so với vốn chủ sở hữu.
Bên cạnh đó, Bộ Tài chính đề nghị Thủ tướng Chính phủ chỉ đạo UBND TP HCM khẩn trương ký kết lại hợp đồng giao, nhận, xử lý chất thải rắn ngày 28/02/2006 để khắc phục triệt để các tồn tại phát hiện qua kiểm tra, xác định đơn giá, phương án tài chính theo đúng quy định pháp luật. Tổ chức kiểm điểm, làm rõ trách nhiệm, xử lý nghiêm quy định pháp luật đối với tổ chức, cá nhân có liên quan.
Từ kết luận trên của Bộ Tài chính, Thanh tra Chính phủ đã kiến nghị Thủ tướng giao Bộ Tài chính chủ trì, phối hợp với Bộ Kế hoạch và Đầu tư, Bộ Tư pháp, Kiểm toán Nhà nước xem xét mức độ sai phạm và kiến nghị biện pháp xử lý phù hợp theo quy định của pháp luật về việc UBND TP HCM cho VWS ứng tiền sai quy định 9 triệu USD.
Thanh tra Chính phủ cũng kiến nghị Thủ tướng Chính phủ chỉ đạo UBND TP HCM tổ chức kiểm điểm trách nhiệm tập thể, cá nhân để xảy ra một số thiếu sót trong việc tham mưu đề xuất và triển khai thực hiện dự án bãi rác Đa Phước; tổ chức đàm phán, thương thảo lại hợp đồng để loại bỏ những bất hợp lý và có biện pháp xử lý nghiêm việc gây ô nhiễm môi trường đối với Công ty VWS.
Dư luận cho rằng, sau 9 triệu USD mà UBND TP HCM ứng cho VWS đã có một cái giá rất khác phía sau đó. Đó là sự “trả giá” khi Ngân sách Nhà nước bị thất thoát, còn người dân suốt nhiều năm qua vẫn đang “gồng mình” chịu đựng mùi hôi thối do bãi rác Đa Phước gây ra...
Báo Tuổi trẻ Thủ đô tiếp tục thông tin./.