Những Anh hùng thầm lặng làm nên chiến thắng "Điện Biên Phủ trên không"
Đại tá Phan Mạc Lâm (phải) và Đại tướng Văn Tiến Dũng
Từ ngày 18 - 29/12/1972, Thủ đô Hà Nội và một số tỉnh thành phía Bắc phải đối đầu với cuộc tập kích đường không chiến lược bằng pháo đài bay B-52 của đế quốc Mỹ.
Trong 12 ngày đêm chiến đấu ác liệt, lưới lửa phòng không Hà Nội và trên toàn miền Bắc đã bắn rơi nhiều máy bay Mỹ, trong đó có 34 chiếc B-52, đập tan âm mưu dùng sức mạnh hủy diệt của bom đạn để khuất phục nhân dân ta.
Thượng tướng Anatoli Khiupenen, Trưởng đoàn cố vấn quân sự Liên Xô (cũ) tại Việt Nam giai đoạn 1972 – 1975 khi nói đến trận “Điện Biên Phủ trên không” cho biết: “Có hai trận đánh đáng nhớ nhất ở Việt Nam là Điện Biên Phủ và Hà Nội thì cả hai cường quốc quân sự thế giới là Pháp và Mỹ đều thua. Cách họ thua giống nhau, chỉ khác nhau về thời gian và mặt trận: Một thua năm 1954 và một thất trận năm 1972; một thua trên bộ và một bại trên không”.
Đánh thắng siêu "pháo đài bay" là chiến công chung của cả nước, có sự chỉ đạo từ Quân uỷ Trung ương, Bộ Quốc phòng. Tuy nhiên đằng sau chiến công oanh liệt đó có những “chiến sĩ thầm lặng” góp phần to lớn vào thành công của một trận đánh đã thành huyền thoại.
Người “lập hồ sơ” B-52 trên bầu trời Hà Nội
Trên Báo Quân đội nhân dân tháng 12/1972 có đăng bài của Thiếu tướng Nguyễn Văn Ninh, nguyên Trợ lý tên lửa, Cục Tác chiến, Bộ Tổng tham mưu với tựa đề “Những ngày tháng Chạp ở Tổng hành dinh”.
Trong bài viết có đề cập đến hội nghị “Đánh thắng B-52” mà tại đó các Phó tổng Tham mưu trưởng Vương Thừa Vũ, Phùng Thế Tài đã nghe nghe 8 đồng chí có trọng trách lớn phát biểu ý kiến (Mạc Lâm; Lê Văn Tri; Đào Đình Luyện; Dương Hán; Hoàng Đình Phu; Trần Đại Nghĩa; Nguyễn Văn Ninh).
“8 đồng chí có trọng trách” mà Thiếu tướng Nguyễn Văn Ninh nhắc đến, đều là những cán bộ cấp cao của quân đội mà tiểu sử, sự nghiệp đã được đông đảo nhân dân biết đến, duy cái tên Mạc Lâm là đầy “bí ẩn”.
Đại tá Phan Mạc Lâm là cán bộ Cục Quân báo, trực thuộc Bộ Tổng Tham mưu. Trong 8 năm từ 1964 đến 1972, ông đã khai thác thông tin từ các phi công Mỹ bị bắn rơi trên bầu trời miền Bắc để quân và dân ta có sự chuẩn bị cần thiết, giáng những đòn đích đáng nhất lên đầu bè lũ Ních-xơn đang lồng lộn “đưa Hà Nội về thời kỳ đồ đá”.
Thông tin khai thác được đã hé lộ đội hình B-52 đánh vào Hà Nội, các thành phần máy bay yểm trợ, hộ tống, chế áp tên lửa, pháo cao xạ của ta.
Kết hợp kiểm chứng thông qua các nguồn tin khác, Mạc Lâm đã nắm chắc thông tin về các loại máy bay, về kỹ thuật, chiến thuật của từng loại mà Mỹ đã, đang và sẽ sử dụng khi đánh vào Hà Nội…
Riêng không quân, Mạc Lâm đã có thêm nguồn tin về khả năng sản xuất máy bay hằng năm, về các loại máy bay, các loại bom đạn, các loại máy móc, thiết bị điện tử mới sản xuất của đế quốc Mỹ.
Hơn thế nữa, tin tức tình báo chiến lược còn giúp ông đánh giá được cả tiềm lực quốc phòng của Mỹ vào thời điểm đó, từ lực lượng thường trực, lực lượng dự bị chiến lược của không quân, hải quân Mỹ cũng như các quân chủng, binh chủng.
Những thông tin quý giá trên đã góp phần để quân dân miền Bắc bình tĩnh, tự tin, sẵn sàng giáng trả B-52 những đòn đích đáng.
Nhà tiên tri giờ “G”
"Tất cả những chi tiết trên được viết thành một bản báo cáo có minh hoạ rất chi tiết trên tấm bản đồ châu Á - Thái Bình Dương và Đông Dương.
Báo cáo được trình bày trong một hội nghị quan trọng của Bộ Tổng Tham mưu tháng 10/1972. Đồng chí Bộ trưởng Bộ Quốc phòng là chủ tịch hội nghị và mình là báo cáo viên.
Nhưng còn điều này mới là cú quyết định: Ngày giờ cụ thể lại phải nhờ vào “tay” Trinh sát kỹ thuật"- Theo lời Đại tá Mạc Lâm.
Ngày 15/12, nghĩa là trước ngày mở màn chiến dịch 2 ngày, Trung đoàn 75 báo về: Phát hiện được lệnh đình phép phi công lái máy bay chiến lược B52 tại Guam và đề nghị khí tượng báo cáo tình hình thời tiết ở Bắc Việt Nam trong những ngày tới.
Ngày 16/12, ta nắm được tin hai tàu sân bay Enterprise và Saratoga đang tiến vào Biển Đông, nâng tổng số tàu sân bay ở đây lên 6 chiếc. Nhiều máy bay tiếp dầu trên không KC 135 đang được bổ sung đến Philippines.
Rồi lại nhận được tin Lầu Năm Góc đã thành lập cấp tốc một cơ quan chỉ huy để điều khiển chung hai căn cứ không quân chiến lược ở Guam và Utapao. Tàu cứu hộ đã được lệnh di chuyển lên vĩ tuyến 21.
Qua phân tích, khẳng định địch chuẩn bị mở chiến dịch đánh lớn vào miền Bắc. Chiều 18/12 Trinh sát kỹ thuật lại báo phát hiện máy bay tiếp dầu cho B52 được lệnh xuất phát. Đến khoảng 18 giờ thì hầu như khẳng định điều đó.
Để đánh thắng B-52, có sự đóng góp công sức, trí tuệ của rất nhiều lực lượng, trong đó những đơn vị mà phiên hiệu không được nhắc đến, có con người anh hùng. Họ - những chiến sỹ thầm lặng chiến đấu trên mặt trận “đặc biệt” để “Tổ quốc không bao giờ bị bất ngờ”.