Thu hồi xe cũ nát ở Hà Nội, TP HCM: Cần có giải pháp đồng bộ và đảm bảo an sinh
Hà Nội đề xuất thu hồi xe ba bánh không đảm bảo tiêu chuẩn Chiến dịch thu hồi xe lớn nhất thế giới có McLaren 570S, Audi R8 và Tesla Model S |
Những chiếc xe " có một không hai"
Theo ghi nhận và quan sát, tại một phố tuyến phố trên địa bàn thành phố Hà Nội, những chiếc xe máy cũ nát, không biển số, không đèn chiếu sáng, không đèn xin nhan, không gương... vẫn được sử dụng và lưu thông trên đường khá nhiều. Điển hình tại đường Đê La Thành - con phố với nhiều xe ba gác, xe máy cũng được trưng dụng để chở hàng. Những chiếc xe máy có “tuổi thọ” nhiều thập kỉ, rệu rã, hư hỏng vô số bộ phận và được “độ” thêm các giá đỡ hàng để chuyên chở các sản phẩm nội thất. Tuyến đường này thường xuất hiện nhiều xe máy cũ nát lưu thông, nhả khói đen kịt, kèm theo tiếng nổ lớn đinh tai nhức óc.
Tại vỉa hè sát chợ tạm khu tái định cư Nam Trung Yên (quận Cầu Giấy), hàng chục chiếc xe máy cũ nát, nhiều xe không còn màu sơn, tên hãng, đến biển số cũng quăn tít... Anh Trịnh Văn Nam, xã Cát Quế, huyện Hoài Đức bán gia cầm tại đây cho biết: "Tôi đi chở hàng nên mua xe máy cũ giá 3 triệu đồng, nếu mất cũng đỡ tiếc".
Khi được hỏi về đăng ký xe, anh Phan Văn Quyền, bán hàng tại chợ nói: "Xe cũ làm gì có đăng ký. Nếu bị lực lượng chức năng kiểm tra, tôi sẽ bỏ xe để đỡ bị nộp phạt".
Những chiếc xe cũ nát chở cồng kềnh hàng như thế này xuất hiện không ít trên các tuyến phố của TP Hà Nội |
Những chiếc xe máy như vậy cũng xuất hiện tại nhiều tuyến phố trên địa bàn TP Hà Nội. Người sử dụng xe đã gia cố thêm giảm sóc để xe có thể chở được vài tạ hàng, gấp nhiều lần trọng lượng của xe. Nhiều chiếc xe chở những cây sắt dài gần chục mét, vật liệu xây dựng hay những vật dụng cồng kềnh khác nghênh ngang trên đường phố mà không có bất cứ biện pháp bảo đảm an toàn nào.
Theo thống kê của Công an TP Hà Nội, hiện trên địa bàn thành phố có hơn 44.000 xe máy có niên hạn 30 năm; Trên 10.500 xe niên hạn hơn 40 năm; Gần 480 xe niên hạn trên 50 năm. Đáng nói, một trong những nguyên nhân gây ô nhiễm môi trường tại Hà Nội đã được "chỉ mặt" là do khí thải từ xe máy, nhất là xe cũ nát.
Thu hồi phương tiện cũ nát: Cần đồng bộ các giải pháp
Trên thực tế, việc thu hồi phương tiện cũ nát, gây ô nhiễm môi trường không phải bây giờ mới được nêu lên. Trong những năm qua, hầu như năm nào câu chuyện kiểm soát khí thải đối với phương tiện giao thông cũng được nói đến. Tuy nhiên, “cuộc chiến” làm sạch không khí từ kiểm soát khí thải phương tiện giao thông mới chỉ thật sự được triển khai đối với ô tô. Còn riêng đối với xe máy, gần như chưa có một chế tài thật sự nào để kiểm soát khí thải đối với loại phương tiện này dù thực tế cho thấy, đây là phương tiện giao thông chiếm đại đa số hiện nay ở Việt Nam. Do đó, ngay khi Bộ TN&MT đưa ra đề nghị hai đô thị lớn là Hà Nội và TP Hồ Chí Minh thu hồi, loại bỏ xe cũ nát đã nhận được nhiều ý kiến tán thành.
Nhìn lại quá trình thu hồi xe máy cũ này, bên cạnh những ý kiến đồng tình vẫn còn không ít lo ngại về tính khả thi cũng như khó khăn chờ sẵn khi tiến hành thu hồi, loại bỏ xe cũ nát. Theo Trung tá Vũ Văn Ngoại, Phó Đội trưởng Đội Cảnh sát giao thông số 2 (Phòng Cảnh sát giao thông, Công an thành phố Hà Nội), Quyết định số 16/2015/QĐ-TTg (ngày 22/5/2015) của Thủ tướng Chính phủ quy định về thu hồi, xử lý sản phẩm thải bỏ nêu rõ, từ ngày 1/1/2018, mô tô, xe gắn máy cũ sử dụng sẽ bị thu hồi song hiện chưa có quy định nào yêu cầu niên hạn sử dụng đối với mô tô, xe gắn máy. Vì vậy, không có căn cứ, cơ sở pháp lý để xử lý, thu hồi phương tiện.
Để thu hồi những phương tiện cũ nát này cần có những giải pháp đồng bộ |
Với mục đích giảm thiểu ô nhiễm môi trường, Sở TN&MT Hà Nội đã đề xuất UBND thành phố Hà Nội giao chủ trì chương trình “Nghiên cứu thí điểm đo kiểm khí thải và hỗ trợ đổi xe mô tô, xe gắn máy cũ đang lưu hành trên địa bàn thành phố”. Thời gian triển khai chương trình dự kiến trong 3 tháng, từ tháng 9 đến tháng 12/2020, với khoảng 5.000 môtô, xe máy được đo kiểm khí thải. Tuy nhiên, đến nay chương trình này vẫn chưa được triển khai.
Do đó, muốn hiện thực hóa đề xuất của Bộ TN&MT, theo đánh giá, đầu tiên các cơ quan quản lý Nhà nước có thẩm quyền cần ban hành văn bản quy định cụ thể về thời hạn sử dụng hoặc gây ô nhiễm môi trường đến mức độ nào sẽ bị thu hồi.
Bên cạnh đó, một giải pháp quan trọng nữa là cần quy định cấp giấy chứng nhận khí thải cho mô tô, xe máy để làm căn cứ cho lực lượng chức năng xử lý theo quy định. Về vấn đề này, theo Phó Trưởng phòng Kiểm định xe cơ giới (Cục Đăng kiểm Việt Nam, Bộ Giao thông vận tải) Đặng Trần Khanh, mới đây Cục Đăng kiểm Việt Nam đã đề xuất đưa quy định kiểm tra định kỳ khí thải đối với xe máy tham gia giao thông tại dự thảo Luật Giao thông đường bộ (sửa đổi). Theo đó, các khâu đăng kiểm, kiểm tra định kỳ sẽ sàng lọc, dán tem đạt chuẩn khí thải, góp phần kiểm soát, hạn chế ảnh hưởng và ô nhiễm môi trường.
Ngoài ra, nhằm xử lý triệt để xe máy cũ nát còn lưu thông, ngoài sự vào cuộc của lực lượng Cảnh sát giao thông, chính quyền các địa phương cần đẩy mạnh tuyên truyền, nâng cao nhận thức cho người dân khi tham gia giao thông. Làm sao cho họ hiểu, việc sử dụng xe máy cũ nát để chuyên chở hàng hóa vừa mất an toàn cho bản thân và người khác, vừa gây ô nhiễm môi trường.
Các chuyên gia đồng quan điểm khi cho rằng, giải pháp để loại bỏ xe máy cũ nát trong giai đoạn hiện nay là Nhà nước, nhà sản xuất và người dân cùng vào cuộc. Nhà nước cần có cơ chế khuyến khích, hỗ trợ để nhà sản xuất thu hồi xe cũ và đổi xe máy mới cho người dân bởi vì đối với cơ quan chức năng, xe máy cũ nát là “đồ cần bỏ đi” nhưng với người dân nghèo thì đó là phương tiện mưu sinh của họ và cả gia đình. Vì thế, chúng ta cần phải hài hòa các giải pháp mới mong giải quyết triệt để và hiện thực hóa đề xuất của Bộ TN&MT vì một môi trường sống xanh, sạch, đẹp.